کبد چرب

کبد چرب (به انگلیسی: fatty liver) در پزشکی حالتی برگشت ‌پذیر از انباشته شدن واکوئول‌های چربی در سلول‌های کبدی میباشد که با التهاب کبد مشخص می‌شود.
یکی از فعالیت‌های مهم کبد، ذخیره‌سازی و سوخت و ساز چربی‌ها در بدن میباشد کبد طبیعی حاوی حدود پنج گرم چربی در 100 گرم وزن خود است هر موقع مقدار چربی بیش از پنج درصد وزن آن افزایش یابد به این حالت «کبد چرب» گفته می‌شود.
این حالت شاید در اشخاصی که الکل مصرف مینمایند ایجاد شود، ولی در ایران این بیماری عوامل دیگر دارد و «کبد چرب غیرالکلی» نامیده می‌شود. فرم غیرالکلی این بیماری در تعدادی از اختلالات بالینی مانند دیابت، چاقی و سوء تغذیه رخ می‌دهد.
وجود چربی در کبد طبیعی میباشد، اما اگر این میزان از چربی بیش از ۵ تا ۱۰ درصد وزن کل کبد شود، فرد به بیماری کبد چرب دچار شده میباشد. این بیماری نشانه ی خاصی ندارد اما بعد از رعایت نکردن و پیشروی این بیماری در کبد سبب سوءهاضمه شده و در نهایت منجر به مرگ انسان می شود.
انباشته‌ شدن چربی در سلول‌های کبدی می‌تواند به التهاب این سلول‌ها باعث شود. کبد نقش بارزی در سوخت و ساز و شکستن چربی‌ها در بدن دارد. در صورت بروز اختلال در آن، چربی در کبد رسوب کرده و باعث بروز کبد چرب می‌شود.
کبد چرب، بیماری شایعی در جامعه میباشد و در نتیجه بسیاری از بیماری‌ها و یا حالت‌های تغذیه‌ ای در بدن ایجاد می‌شود. انباشته‌ شدن چربی در سلول‌های کبدی می‌تواند به التهاب این سلول‌ها منجر شود. کبد نقش مهمی در سوخت و ساز و شکستن چربی‌ها در بدن دارد. در صورت بروز اختلال در آن، چربی در کبد رسوب کرده و موجب بروز کبد چرب می‌شود.

دلایل بيماری کبد چرب

اگرچه دلیل مهم بيماری كبد چرب واضح نمیباشد، اما به نظر می رسد اين بيماری ارتباط نزديک با بعضی بيماری هاي متابوليك دارد که عبارتند از:
چاقی، افزايش كلسترول و تری گليسريد خون و ديابت. در درمان كبد چرب، كنترل اين بيماری های زمينه اي بسيار موثر مي باشد.گفته مي شود مصرف بسیار انرژی سبب خواهد شد كبد نتواند سوخت و ساز طبيعی را انجام دهد و در نتيجه انرژي اضافي به صورت چربي در كبد ذخيره شود.
همه ی این دلایل سبب رسوب مزمن چربی در کبد و التهاب و نارسایی مزمن در کبد می‌شوند.کبد چرب به دو صورت عمده تقسیم می‌شود؛ ‌کبد چرب الکلی که ناشی از مصرف طولانی مدت الکل می‌باشد و جنسیت و نژاد در این مساله دخیل میباشند که آسیایی‌ها اکثرا مستعد آسیب ناشی از مصرف الکل و ایجاد کبد چرب الکلی میباشند و این بیماری در خانمها بیشتر از آقایان شایع میباشند.
کبد چرب غیر الکلی را میتواند به صورت دومین دسته از کبد چرب نام برد..این نوع کبد چرب در جامعه ما شیوع زیاد تری دارد، عوامل بسیاری که بسیاری از آنها جنبه ژنتیکی دارند در بروز این نوع کبد چرب موثرند، مطالعات نشان داده دلایل زمینه ساز دیابت و بیماریهای قلبی و برخی بیماریهای متابولیسم با بروز کبد چرب غیر الکلی در رابطه است.»در بین این عوامل دیابت یک علت مهم و شناخته شده در ایجاد کبد چرب می‌باشد و هر چه طول مدت ابتلا به دیابت طولانی باشد و یا درمان آن ناقص انجام گیرد احتمال ابتلا به کبد چرب در این اشخاص زیادتر و در آنها ابتلا به التهاب ناشی از کبد چرب بیشتر از افراد عادی است.
بيماري کبد چرب بیشتر اشخاص را در سنين ميانسالي دچار مينماید. بیشتر بيماران از زیلد شدن وزن و چاقي به ويژه چاقي شكمي رنج مي برند. همچنين مي توانند دچار زیاد شدن چربي هاي خون بوده و يا از مبتلايان به ديابت باشند.از آنجا كه در سال هاي اخير شيوع چاقي و بيماري هاي متابوليك در جوانان افزايش قابل تاملی يافته است، جواناني كه با چاقي و بيماري كبد چرب به پزشك مراجعه مي نمايند، كم نمیباشند. البته بايد ذكر كرد بيماراني هستند كه بدون داشتن هيچ كدام از عوامل خطر ذكر شده و بدون هيچ دليل شناخته شده اي، مبتلا به كبد چرب مي گردند.افزايش چربي در بدن كه بیشتر با چاقي شكمي همراه میباشد، به همراه زیاد شدن چربي هاي خون و افزايش فشار خون، همه از علائم مجموعه اي از اختلالات تحت نام “سندرم متابوليك” هستند كه اين سندرم دقيقا وابسته به مقاومت انسولين مي باشد.

تشخیص

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، انباشت چربی‌های اضافه ی در سلول‌های کبد سبب التهاب درونی و آسیب دیدن سلول‌ها می‌شود. آنزیم‌های کبدی موجود در این اندام عملکردهای معینی را بر عهده دارند و زمان بروز آسیب در جریان خون آزاد می‌شوند. در آزمایش‌های معمول خون افزایش آنزیم‌های کبدی مشخص می‌شود و در نتیجه احتمال داده می‌شود که فرد به بیماری کبد چرب مبتلا شده است.
بعد با انجام آزمایش‌های تصویر برداری عارضه کبد چرب تشخیص داده می‌شود که در صورت ابتلا به آن، کبد در سونوگرافی روشن دیده می‌شود یا اکوژنیسیته‌اش افزایش می‌یابد و در سی. تی. اسکن تراکم آن کمتر به نظر می‌آید. با این حال در این متد‌ها تشخیصی مقدار و نوع بیماری مشخص نمی‌شود و با ارزیابی نتایج آنها نمی‌توان پی برد که آیا عارضه موضعی میباشد یا انتشار آن در تمام این اندام شروع شده است. نمونه ‌برداری از کبد بهترین گزینه برای انجام تشخیص کبد چرب میباشد. نمونه ‌برداری به صورت یک عمل بسته و با حداقل تهاجم تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود، سوزن ظریفی برای بیرون کشیدن نمونه از محتویات و بافت‌های کبد وارد بدن می‌شود و سپس نمونه به دست آمده به دقت با استفاده از میکروسکوپ برای تعیین وجود چربی داخل آن بررسی می‌شود

درمان

کاهش وزن
باید به شیوه‌ای مناسب و سالم انجام شود، حذف وعده‌های غذایی و گرسنه ماندن برای مدتی طولانی صرفاً مشکل کبد را تشدید می‌کند. اما با پیگیری برنامه ورزشی منظم و سالم می‌توان به تدریج به وزن مطلوب رسید.
انتخاب مواد غذایی مناسب
بیماران مبتلا به کبد چرب باید رژیم غذایی خود را محدود کنند. غذاهای پرچرب شامل فراورده‌های لبنی پرچرب و گوشت قرمز باید کاملاً از برنامه غذایی حذف شود. از مصرف هر گونه محصولات غذایی فرآوری شده و غلات خودداری شود. توصیه می‌شود رژیم غذایی با مواد قندی و نمک پایین رعایت شود و میوه‌ها و سبزیجات خام بیشتری در وعده‌های غذایی روزانه گنجانده شود تا آب بدن کم نشود.
ورزش کردن
کاهش چربی شکم به کمک ورزش کردن برای بیماران مبتلا به کبد چرب مفید است. دنبال کردن برنامه ورزشی روزانه وزن بدن را در حد مطلوب نگه می‌دارد و مانع بروز بسیاری از عارضه‌ها می‌شود.
بااین وجود، بعضی از اختلال‌های مرتبط با کبد چرب مانند کلسترول بالا، افزایش قند خون و چاقی را تنها می‌توان با مداخله‌های دارویی به صورتی کارآمد درمان کرد. اگر این اختلال‌ها تحت کنترل درنیایند، هر گونه تلاش در جهت درمان بیماری کبد چرب تلاشی بیهوده و محکوم به شکست است. بنابراین داروهایی مانند متفورمین برای درمان دیابت مقاوم به انسولین، داروهای استاتین برای مدیریت کلسترول بالا و داروهای رفع معضل چاقی تجویز می‌شوند.
قطع مصرف داروهای مشکل‌ساز
مصرف داروهایی که تأثیر نامطلوب و منفی بر کبد چرب دارند باید متوقف شود و داروهایی کم‌خطرتر جایگزین آنها گردد.